Neden bu kadar para harcıyoruz? – ‘Time’ makalesi

Alana Semuels (Time) – Kredi kartı berbat bir şeydir. Mavi plastik arkası o kadar soyuluyor ki kaydırma makinelerinde çalışmıyor; sanki bir köpek onu çiğneyip tükürmüş gibi görünüyor. Artık nadiren cüzdanımdan çıkıyor. Ama bu önemli değil. Bu hikayeyi yazmadan önceki iki hafta içinde, kartıma hiç bakmadan 4.000 dolardan fazla para harcadım.

Margeaux Walter for TIME

Bu işlemlerin her biri, kart numaramın Uber, Walmart veya Google Chrome tarafından saklandığı çevrimiçi ortamda gerçekleştirildi. Muhtemelen bu yüzden arkadaşlarımla geçireceğim bir hafta sonu için market alışverişine 333 dolar, Uber Eats aracılığıyla pizzaya 48,34 dolar, hatta geniş ailem ziyarete geldiğinde Airbnb için 1.533 dolar harcadığımda çekinmedim. Kart numaramı yazmaya gerek kalmadan, satın alma işleminin acısı azaldı.

Günümüz ekonomisinde sorunsuz işlemler yaygındır; cep telefonunuzu bir kasanın yanında sallayabilir, hangi kredi kartından ödeme yaptığınızı gerçekten bilmeden Amazon’da “satın al” tuşuna basabilir ve bir yabancıyla şahsen tanışmadan telefonunuz aracılığıyla para gönderebilirsiniz. Hatta McLear adında bir şeyin parasını ödemek için kullanabileceğiniz bir yüzüğü pazarlayan bir şirket bile var.

Finansal teknoloji için sıklıkla “fintech” olarak anılan bu teknolojiler, harcamaları her zamankinden daha kolay hale getiriyor ve sandığımızdan daha fazla para harcamamıza neden olduklarına dair giderek artan kanıtlar var. Takip etmemiz gereken pek çok farklı hesap ve her ay borcumuzu sorunsuzca borçlandıran pek çok tüccar varken, gücümüz yetse de gücümüz yetse de harcamaya devam ediyoruz.

ABD’li tüketiciler Aralık 2023’te bir önceki yıla göre %6 ve Şubat 2020’ye göre %29 artışla rekor 19 trilyon dolar harcadı. Harcamalar, yüksek enflasyona, yüksek faiz oranlarına ve ekonomistlerin bu coşkunun devam edemeyeceği yönündeki tekrarlanan yorumlarına rağmen arttı. Ve yine de coşku hala var.

Elbette insanların şu anda çok fazla para harcamasının birkaç nedeni var. Tüketiciler pandemi sırasında evde sıkışıp kaldıklarında büyük miktarda para biriktirdiler ve şimdi seyahat ederek, dışarıda yemek yiyerek ve karantina sırasında yapamadıkları her şeyi yaparak kaybettikleri zamanı telafi ediyorlar. Hükümet, teşvik çekleri göndererek ve öğrenci kredisi ödemelerini duraklatarak tüketicilerin kendilerini rahat hissetmelerine yardımcı oldu. Yıllar süren yavaş ücret artışlarının ardından, işçilerin ödemeleri nihayet fiyatlardan daha hızlı artıyor ve bu da onlara ekstra cep harçlığı sağlıyor.

Ancak salgının başlangıcından bu yana değişen bir faktör daha var: İnsanlar bir şeyler için ödeme yapmak için finansal teknolojiyi kullanmaya daha alışkınlar ve bu da bir zamanlar harcamalarını yavaşlatmış olabilecek engelleri ortadan kaldırıyor. UNC’nin Kenan-Flagler İşletme Okulu’nda temassız ödeme yöntemleri üzerinde çalışan bir profesör olan Yuqian Xu, “Kolaylık, alışveriş sürecinin tadını çıkarmayı çok daha kolay hale getiriyor ve bir şeyler satın almanın ek zorluklarını ortadan kaldırıyor” diyor. Araştırmalar, ödeme yöntemi ne kadar sorunsuz olursa insanların o kadar çok para harcadığını gösteriyor.

McKinsey anketine göre, 2023 itibarıyla tüketicilerin %73’ü bir web sitesi veya tarayıcı aracılığıyla bir telefon veya bilgisayar üzerinden ödeme yapıyordu; bu oran 2019’da %46’ydı. İnsanlar ayrıca Apple Pay, Google Pay, PayPal ve Venmo gibi mobil ödeme uygulamalarını kullanırken daha rahatlar. Forbes Advisor’ın 2023’te yaptığı ankete katılan Amerikalıların %53’ünden fazlası, dijital cüzdanları geleneksel ödeme yöntemlerinden daha sık kullandıklarını söyledi.

UNC profesörü Xu’ya göre cep telefonuyla ödeme yapmak, kredi kartı kullanmaktan daha hızlı; biri 29 saniye sürerken, diğeri 40 saniye sürüyor. Xu ve meslektaşları, mobil ödeme hizmeti Alipay’in piyasaya sürülmesinden sonra harcamaları takip eden Temmuz 2023 tarihli bir araştırmada, bu hız ve kolaylığın harcamaları hızlandırdığını buldu. İnsanların mobil cihaz kullanmaya başlamasıyla birlikte kredi kartı işlem tutarlarının yüzde 9,4 arttığı, işlem sıklığının ise yüzde 10,7 arttığı belirtildi.

Sonuç, müşterilerin cüzdanlarını gevşeten bir teknoloji benimseme döngüsüdür. Tüketiciler mobil ödemeleri kullanmaya başladıktan sonra bilgisayarlarından kredi kartı ödemeleri yapma konusunda daha rahat hale geldiler ve dijital ortamda daha fazla para taşımaya başladılar. Dijital ortamda para harcama konusunda rahat olmaya başladıklarında genel olarak daha fazla para harcamaya başladılar.

Duramıyoruz ve Harcamayı Durdurmayacağız

Washington eyaletinde yaşayan 33 yaşındaki Elizabeth Mendoza, market alışverişi, benzin veya kedisi gibi çeşitli bütçe kategorileri için ayda iki kez nakit ayırarak pandemiden önce borcunu kontrol altına aldığını söylüyor. Nakit kullanarak daha az harcadığını fark etti çünkü büyük bir faturadan vazgeçmek konusunda iki kez düşünürdü.

Ancak Mendoza, Kovid-19’un ortaya çıkmasıyla birlikte internetten alışveriş yapma ve kredi kartı bilgilerini farklı uygulamalara kaydetme alışkanlığını edindi. Kısa süre sonra kendini yaklaşık 20.000 dolar değerinde borcun içinde buldu. “Nakit paramı kullanmayı bıraktıktan sonra, ne yaptığımı umursamayı bıraktım” diyor.

Ekim 2023’te Mendoza, borcundan kurtulma sözü verdi ve kredi kartını, Apple Pay dahil, onu kurtaracak tüm uygulamalardan kaldırdı. Süreci daha eğlenceli hale getirmek için her ay parasını koymak üzere renkli zarflar hazırlıyor. Artık cüzdanını bulması ve bilgilerini girmesi gerektiğinden, internetten bir şeyler satın almak daha da zorlaşıyor. Ancak bunun harcamalarında büyük bir fark yarattığını söylüyor. “Kredi kartınızı kullanmaya başlayıp olup biteni takip edememek çok kolay” diyor.

İktisatçılar, insanların paralarını organize etme ve harcama şekillerini zihinsel muhasebe olarak adlandırırlar. İnsanlar genellikle para harcama ve biriktirme yöntemleri konusunda mantıksız davranırlar; örneğin, maaşlarının her kuruşunu titizlikle biriktirirken kaldırımda buldukları 100 dolarlık bir banknotla savurganlık yapmak ya da ödemeyi e-posta yoluyla yapıyorlarsa aynı öğeye daha fazla para harcamak gibi. Nakit kullanmak yerine kredi kartı kullanmak buna sebep oluyor.

Zihinsel muhasebe, insanların sürtünmesiz ödemelerle daha fazla harcama yapmasının büyük bir nedenidir. Delaware Üniversitesi’nden finans profesörü Michael Gelman, tüketicilerin Şimdi Satın Al Sonra Öde veya Apple Pay gibi yeni uygulamaları yeni harcamalara olanak tanıyan ayrı bir bütçe kategorisi olarak düşündüklerini söylüyor. Bir deneyde Gelman, postayla rastgele bir kredi kartı alan tüketicilerin davranışlarını izledi. Bu tüketicilerin eski kredi kartlarıyla harcama davranışları aynı kalırken, yeni kartlarına harcama yapmaya başladılar ve yeni kart almamış kişilere göre %26 daha fazla düşüş yaşadılar. “Yeni bir bütçe kategorisi açtığınızda onu ayrı ayrı yönetirsiniz” diyor. “Toplam tüketim üzerinde etkisi olabilir: Fırsatınız olduğu için daha fazla tüketirsiniz.”

Bronx’ta yaşayan 35 yaşındaki hesap yöneticisi Yanibel Colon, bir zamanlar nakit parayla bir şeyler satın alan ve acil durumlarda kredi kartını kullanan tipte bir insandı. Ancak salgın sırasında evde sıkışıp kaldığı için kredi kartına daha fazla para yüklemeye ve Şimdi Al Sonra Öde hizmetlerini kullanmaya başladı. Zihinsel olarak Şimdi Al Sonra Öde harcamalarını nakit olarak sınıflandırdı ve bu da başını belaya soktu. “’Eh, bu bir kredi kartı değil, ödemem yok’ dedim” diyor. Artık yiyecek gibi belirli kategoriler için her ay bir bütçe belirliyor ve nasıl öderse ödesin bu bütçeyi aşmadığından emin oluyor.

Güçlü tüketici harcamaları ekonominin canlanmasına yardımcı oldu ve Amerikalı tüketicilere bağımlı olan şirketler için sağlıklı karlar sağladı. Örneğin Walmart, çevrimiçi satışların son çeyrekte %17 arttığını ve 2023’te dakikada yaklaşık 1,2 milyon dolar kazandığını gördü. Amazon, Şubat ayı kazanç raporunda tarihinin en yüksek faaliyet kârını bildirdi.

Ancak birçok Amerikalı tüketici imkanlarının ötesinde harcama yapıyor. New York Federal Reserve Bank’ın verilerine göre, hane halkı borcu 2023’ün dördüncü çeyreğinde rekor 17,5 trilyon dolara ulaştı ve 2019’un sonundan bu yana 3,4 trilyon dolar arttı. TransUnion Başkan Yardımcısı ve ABD araştırma ve danışmanlık başkanı Michele Raneri, kredi kartı borcunun “bir dönüm noktasını geçtiğini” söylüyor. Kredi kartı bakiyeleri şu anda bir yıl öncesine göre %13 artışla 1,05 trilyon dolar seviyesinde bulunuyor. New York Fed’e göre 90 gün veya daha uzun süre gecikmiş kredi kartı bakiyelerinin yüzdesi 2023’ün son çeyreğinde artarak neredeyse %10’a ulaştı.

Kredi danışmanları, bunun kısmen insanların para harcadıkları yerleri takip etmekte zorlanmalarından kaynaklandığını söylüyor. “Apple Pay ve Şimdi Satın Al Daha Sonra Öde gibi dijital ödeme sistemlerinin yükselişi, fazla harcamaya ve finansal istikrarsızlığa yol açabilecek, farklı ödeme seçeneklerinden oluşan bu dağınık evreni yaratıyor.” ABD’deki en büyük kar amacı gütmeyen finansal danışmanlık kuruluşu olan Ulusal Kredi Danışmanlığı Vakfı’nın (NFCC) kıdemli başkan yardımcısı Bruce McClary böyle diyor.

36.000 dolarlık borcundan kurtulma yolculuğunu TikTok’la anlatan 28 yaşındaki Britt Reynolds, “İnsanlar bana ‘Bunun olmasına nasıl izin verirsin’ diye soruyor” diyor. “Kredi kartı şirketleri bana 43.000 dolarlık bir kredi limiti verdiğinde para harcamak dünyadaki en kolay şey diyebilirim.”

Finansal takip ve eğitim uygulaması Snowball Wealth’in kurucu ortağı ve CEO’su Tanya Menendez, birçok ödeme yöntemi nedeniyle harcamalarının takibini kaybeden müşterilerle sık sık karşılaştığını söylüyor. Yakın zamanda müşteriler için bir atölye çalışması düzenledi ve onlardan Uber gibi araç paylaşımı uygulamalarına her ay ne kadar harcadıklarını tahmin etmelerini istedi. 400 dolar harcadıklarını tahmin ettiklerini ancak ortalamanın iki katını harcadıklarını gördüklerini söylüyor.

İnsanların harcamalarını takip etmelerine yardımcı olan uygulamaların çoğu son yıllarda ortadan kayboldu. Sahibi olan Intuit’e göre, kişisel finans uygulaması Mint 23 Mart’ta kapanacak. Çok fazla iyi ücretsiz seçenek kalmadı. Menendez, “Harcamalarınızı takip etmek gerçekten zor” diyor. “İnsanların almadığı bir vitamin gibi.”

Hane halkı borcu artıyor

Kredi danışmanlarının temassız işlemlerde aşırı harcamalarla mücadeleye yardımcı olacak çeşitli ipuçları var. Invest Like a Girl adlı kitabı 26 Mart’ta çıkan para eğitimcisi Jessica Spangler, ödeme bilgilerinin uygulamalarda saklanmamasını tavsiye ediyor. Ayrıca insanlara, hangi ödeme yöntemini kullanırlarsa kullansınlar, her satın alma işleminde bildirim alacak şekilde telefonlarını ayarlamalarını söylüyor. Spangler, “Bu şekilde yalnızca boşluğa doğru kaymakla kalmazsınız” diyor.

NFCC’den McClary, para harcadığınız yalnızca birkaç hesaba sahip olmanızı ve böylece bunları daha kolay takip edebilmenizi öneriyor. Örneğin, Google Pay aracılığıyla yeni hesaplar oluşturmanın ve ardından bu hesapların hangi kredi kartına bağlı olduğunu unutmanın kolay olduğunu, bunun da fazla harcama yapıp yapmadığınızı hesaplamayı zorlaştırdığını söylüyor. Ve bu mobil hesapların size hiçbir faydası yok; bir satın alma işlemi yapmadan önce düşünmek için ne kadar çok zamanınız olursa, bunu karşılayıp karşılayamayacağınızı değerlendirme olasılığınız da o kadar artıyor.

Bana gelince, uygulamalara yaptığım harcamaların nasıl biriktiğini takip edebilmek amacıyla kredi kartı bakiyelerimi kontrol etmek için takvimime hatırlatıcılar koymaya başladım. Kolay olduğundan değil. Dijital ödemeler hızlıdır ancak bunları takip etmek için hesabıma giriş yapma süreci, banka şifrelerini ve oturum açma bilgilerini hatırlamayı ve ardından bankanın kimliğimi doğrulamak için bana bir kod göndermesini beklemeyi içeren bir baş ağrısıdır. Eğer para harcamak onu takip etmek kadar zor olsaydı, bu kadarını yapamayabilirdik.

Ekonomi Haberleri arşivine göz atabilirsiniz.

Bağlantıyı Kopyala